Zonnebrand en huidveroudering
Bij overmatige blootstelling aan uv-straling kan de huid verbranden. De roodheid die ontstaat is een waarschuwingssignaal van de huid: de bloedvaten verwijden zich, waardoor ontstekingsprocessen op gang komen om schade te herstellen. Dit ‘verbrandingsproces’ kan zelfs na het verlaten van de zon nog doorgaan. Lichte zonnebrand leidt tot een rode en gevoelige huid, terwijl ernstige zonnebrand gepaard gaat met zwelling en blaren.
Op de lange termijn kan herhaalde blootstelling aan uv-straling resulteren in vroegtijdige huidveroudering. Dit komt doordat collageen en elastine in de huid beschadigd raken, wat leidt tot rimpels, verlies van stevigheid en een ongelijkmatige huidstructuur. Daarnaast verstoort uv-straling de vochtbalans van de huid, waardoor deze sneller uitdroogt.
Huidkanker: het grootste risico van uv-straling
Overmatige blootstelling aan uv-straling – zowel van de zon als van zonnebanken – verhoogt het risico op huidkanker (Huidfonds, z.d.). Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland: naar schatting krijgt 1 op de 5 Nederlanders er in zijn of haar leven mee te maken. De belangrijkste risicofactor voor huidkanker is blootstelling aan de zon.
Uv–A en uv–B: hoe werken ze op de huid?
uv-straling bestaat uit verschillende golflengtes, waarvan uvA en uvB de belangrijkste zijn:
- uvA (315-400 nm): Deze langgolvige straling heeft minder energie, maar dringt dieper door in de huid. uvA veroorzaakt schade door de vorming van vrije radicalen, die collageen en elastine afbreken. Dit draagt bij aan huidveroudering en verhoogt indirect het risico op huidkanker.
- uvB- (280-315 nm): Kortgolvige, energieker straling die direct DNA kan beschadigen. Uv-B is de voornaamste oorzaak van zonnebrand en speelt een grote rol bij het ontstaan van huidkanker. uv-B geeft uiteindelijk ook bruine verkleuring van de huid.
Maar hoe zit het met vitamine D?
Hoewel overmatige blootstelling aan uv-straling schadelijk is, speelt zonlicht ook een rol bij de aanmaak van vitamine D. uvB-straling zet 7-dehydrocholesterol in de huid om in vitamine D, wat essentieel is voor botgezondheid, stofwisseling en het immuunsysteem. Soms wordt gespeculeerd dat anti-zonnebrandproducten het vitamine D-niveau verlagen, omdat het uvB-stralen blokkeert. Onderzoek heeft echter geen bewijs gevonden dat normaal gebruik van anti-zonnebrandproducten leidt tot een vitamine D-tekort.
Voor de meeste mensen is een korte tijd in de zon voldoende om voldoende vitamine D aan te maken. Bij mensen met een lichte huid kan blootstelling van gezicht en handen gedurende 15 minuten per dag al voldoende zijn. Voor mensen met een donkere huid verloopt de aanmaak van vitamine D via de huid minder efficiënt, waardoor zij vaker afhankelijk zijn van voeding en supplementen.
